Heart Attack હાર્ટ એટેક એ એક કટોકટીની તબીબી સ્થિતિ છે જેમાં દર્દીને તાત્કાલિક હોસ્પિટલમાં લઈ જવાની જરૂર છે. આ સ્થિતિમાં, જો દર્દીને સમયસર તબીબી સહાય ન મળે, તો મૃત્યુનું જોખમ વધી શકે છે. તેથી જ ડોક્ટરો હાર્ટ એટેકના નાના-નાના લક્ષણોને પણ નજર અંદાજ ન કરવાની સલાહ આપે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે તાત્કાલિક તબીબી સહાય મેળવવાથી, હૃદયને નુકસાન થવાથી બચાવી શકાય છે, જે દર્દીનો જીવ બચાવી શકે છે.
સૌથી પહેલા તો હાર્ટ એટેકના લક્ષણોને સમજવું ખૂબ જ જરૂરી છે. તેના લક્ષણો એક વ્યક્તિથી બીજામાં અલગ અલગ હોઈ શકે છે. એ પણ યાદ રાખો કે બધા Heart Attack હાર્ટ એટેક અચાનક છાતીમાં દુખાવાથી શરૂ થતા નથી, જેના વિશે તમે ઘણી વાર સાંભળ્યું હશે. હળવા દુખાવો અને અગવડતા સાથે લક્ષણો ધીમે ધીમે શરૂ થઈ શકે છે. જ્યારે તમે આરામ કરી રહ્યાં હોવ અથવા સક્રિય હોવ ત્યારે તે થઈ શકે છે. તેઓ કેટલા ગંભીર છે તે તમારી ઉંમર, લિંગ અને તબીબી સ્થિતિ પર આધારિત છે.
હૃદયરોગના હુમલાનું સૌથી સામાન્ય લક્ષણ છાતીમાં અસ્વસ્થતા છે, જે સ્ક્વિઝિંગ પીડા જેવું લાગે છે. તે થોડી મિનિટો કરતાં વધુ ચાલે છે અથવા દૂર જાય છે અને પાછા આવે છે. દુખાવો અને અગવડતા જે તમારી છાતીથી આગળ તમારા શરીરના ઉપલા ભાગના અન્ય ભાગોમાં જાય છે, જેમ કે એક અથવા બંને હાથ અથવા તમારી પીઠ, ગરદન, પેટ, દાંત અને જડબામાં. આ સિવાય દર્દીને ઠંડો પરસેવો, ઉબકા કે ઉલ્ટી, ચક્કર, ચિંતા, અપચો, થાક જેવા લક્ષણો પણ અનુભવી શકે છે. પુરૂષો કરતાં સ્ત્રીઓને ગરદન, ખભા, ઉપલા પીઠ અથવા પેટમાં દુખાવો જેવી વધારાની સમસ્યાઓ થવાની શક્યતા વધુ હોય છે.
મેયો ક્લિનિક અનુસાર, હાર્ટ એટેક સામાન્ય રીતે છાતીમાં દુખાવો કરે છે જે 15 મિનિટથી વધુ સમય સુધી ચાલે છે. કેટલાક લોકોને છાતીમાં હળવો દુખાવો હોય છે, જ્યારે અન્ય લોકોને વધુ-ગંભીર દુખાવો હોય છે. અગવડતા સામાન્ય રીતે છાતીમાં દબાણ અથવા ભારેપણું સાથે સંકળાયેલી હોય છે, જોકે કેટલાક લોકોને છાતીમાં દુખાવો અથવા દબાણ બિલકુલ અનુભવતા નથી. કેટલાક લોકોને અચાનક હૃદયરોગનો હુમલો આવે છે, પરંતુ ઘણાને કલાકો કે દિવસો અગાઉ ચેતવણીના સંકેતો હોય છે. હાર્ટ એટેકના કિસ્સામાં, તમારે નીચે જણાવેલ બાબતો તરત જ કરવી જોઈએ.
ઇમરજન્સી નંબર પર કૉલ કરો
જો કોઈને હૃદયરોગનો હુમલો આવે તો તમારે પ્રથમ વસ્તુ તબીબી કટોકટી કૉલ કરવી જોઈએ. જો તમને તમારી પાસે આવવા માટે એમ્બ્યુલન્સ અથવા ઈમરજન્સી વાહન ન મળે, તો કોઈ પાડોશી અથવા મિત્રને તમને નજીકની હોસ્પિટલમાં લઈ જવા માટે કહો. તમારી સ્થિતિ વધુ ખરાબ થઈ શકે છે તેથી જાતે વાહન ચલાવવાનો પ્રયાસ કરશો નહીં.
એસ્પિરિન લો
જ્યાં સુધી કટોકટીની તબીબી સહાય તમારા સુધી ન પહોંચે ત્યાં સુધી એસ્પિરિનને ચાવો અને ગળી જાવ. એસ્પિરિન તમારા લોહીમાં ગંઠાઈ જવાને રોકવામાં મદદ કરે છે. હાર્ટ એટેક વખતે તેને લેવાથી હાર્ટ ડેમેજ ઘટાડી શકાય છે. જો તમને એસ્પિરિનથી એલર્જી હોય અથવા તમારા ડૉક્ટરે તમને ક્યારેય એસ્પિરિન ન લેવાનું કહ્યું હોય તો એસ્પિરિન ન લો.
નાઈટ્રોગ્લિસરિન લો
જો તમારા ડૉક્ટર તમને Nitroglycerin લેવાનું કહે છે, તો આવી સ્થિતિમાં તરત જ તેનો ઉપયોગ કરો. જો તમને લાગે કે તમને હાર્ટ એટેક આવી રહ્યો છે અને તમારા ડૉક્ટરે તમારા માટે પહેલેથી જ નાઈટ્રોગ્લિસરિન સૂચવ્યું છે, તો ઈમરજન્સી મેડિકલ હેલ્પ આવે ત્યાં સુધી તેને નિર્દેશન મુજબ લો.
ડિફિબ્રિલેટરનો ઉપયોગ કરો
જો દર્દી બેભાન હોય અને તમારી પાસે ઓટોમેટેડ એક્સટર્નલ ડિફિબ્રિલેટર (AED) તરત જ ઉપલબ્ધ હોય, તો તેનો ઉપયોગ કરવા માટે ઉપકરણની સૂચનાઓને અનુસરો. તેનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે ત્યારે થાય છે જ્યારે કોઈ કારણસર હૃદયના ધબકારા વધે છે અથવા ઘટે છે. કાર્ડિયાક અરેસ્ટ અને હાર્ટ એટેક જેવા કેસમાં આ ઉપકરણ ખૂબ જ ફાયદાકારક સાબિત થયું છે.
CPR આપો
જો દર્દી બેભાન હોય તો તેને CPR આપવાનું શરૂ કરો. જો વ્યક્તિ શ્વાસ ન લેતી હોય અથવા તેમને પલ્સ ન મળે, તો કટોકટીની તબીબી સહાય માટે કૉલ કર્યા પછી રક્ત પ્રવાહ શરુ રાખવા માટે CPR શરૂ કરો.આ કરવા માટે, વ્યક્તિની છાતીના મધ્યમાં સખત અને ઝડપી દબાણ કરો. આ પ્રક્રિયા એક મિનિટમાં લગભગ 100 થી 120 વખત કરો.